27-28.10/1943. Ο ΕΛΑΣ ΔΟΛΟΦΟΝΕΙ ΤΟΝ ΙΛΑΡΧΟ ΤΗΛΕΜΑΧΟ ΒΡΕΤΤΑΚΟ ΜΑΖΙ ΜΕ ΔΕΚΑΔΕΣ ΜΑΝΙΑΤΕΣ ΚΑΙ ΒΑΘΑΙΝΕΙ ΤΟ ΠΟΤΑΜΙ ΜΕ ΤΗ ΜΑΝΗ!!

27-28.10/1943. Ο ΕΛΑΣ ΔΟΛΟΦΟΝΕΙ ΤΟΝ ΙΛΑΡΧΟ ΤΗΛΕΜΑΧΟ ΒΡΕΤΤΑΚΟ ΜΑΖΙ ΜΕ ΔΕΚΑΔΕΣ ΜΑΝΙΑΤΕΣ ΚΑΙ ΒΑΘΑΙΝΕΙ ΤΟ ΠΟΤΑΜΙ ΜΕ ΤΗ ΜΑΝΗ!!

Ἀνδρεῖοι σεῖς πού πολεμήσατε και πέσατε εὐκλεῶς (Καβάφης)

Στην Παλιόχωρα της Καλαμάτας, ανήμερα την Τρίτη επέτειο του ΟΧΙ, το ΕΑΜ/ΕΛΑΣ/ΚΚΕ τελείωσε στην Πελοπόννησο αυτό που άρχισε στις 6 Αυγούστου 1943 στη Γάρδιτσα της Ολυμπίας. Εξαφάνισε κάθε άλλη ένοπλη Οργάνωση Αντίστασης εκτός ΕΛΑΣ.

Η επόμενη ένοπλη αντίσταση στο μονοπώλιό του θα προέλθει από τα Τάγματα Ασφαλείας, με πρώτο το Τάγμα «Λεωνίδας» της Σπάρτης που συγκροτήθηκε με πρωτοβουλία των αδελφών του ίλαρχου, δεκάδων αξιωματικών και άλλων μελών της αστικής κοινωνίας της Σπάρτης.

Για να προλάβω κάποιους άθλιους συκοφάντες που γράφουν ότι άνδρες του «Λεωνίδα» συμμετείχαν στη σφαγή των Καλαβρύτων, σημειώνω αυτό το αδιαμφισβήτητο γεγονός, που δείχνει ότι στις 13 Δεκεμβρίου 1943 ο «Λεωνίδας» δεν υπήρχε ακόμη: «Στις 13 Δεκεμβρίου έφθασαν οι πρώτοι 81 Έλληνες εθελοντές του Δήμου Αθηναίων για να ενταχθούν στο εθελοντικό σώμα της Σπάρτης».(από το βιβλίο του Φράνκ Μαγερ, «Από τη Βιέννη στα Καλάβρυτα»).

Τη μάχη στην Παλιόχωρα μεταξύ ΕΛΑΣ και Ελληνικού Στρατού (ΕΣ) ακολουθεί η δολοφονία των τραυματιιών ίλαρχου Βρεττάκου, του αρχιμανδρίτη Χριστόφορου Κοκκίνη και του ανθ/γού Παναγιώτη Πατσάκου, καθώς και 35 αιχμαλώτων ανταρτών του ΕΣ. Αυτό είναι το τέλος της Πατριωτικής, μη κομμουνιστικής (κομματικής) Αντίστασης στην Πελοπόννησο!

Ο ίλαρχος Τηλέμαχος Βρεττάκος είχε ξεκινήσει ως στρατιωτικός υπεύθυνος του ΕΑΜ Λακωνίας πριν αντιληφθεί την εξάρτηση του ΕΑΜ από το ΚΚΕ, το εγκαταλείψει και ανέβει στον Ταύγετο με δική του Ομάδα. Κυνηγήθηκε από τον ΕΛΑΣ και κτυπήθηκε πρώτη φορά στις 13 Αυγούστου 1943 στο Δάσος της Βασιλικής στον Ταύγετο. Μεταξύ των θυμάτων της ομάδος του ήταν και ο στρατιωτικός ιατρός λοχαγός Σακελλαριάδης και ο νοσοκόμος Λιαράκος που πιάστηκαν αιχμάλωτοι γιατί παρέμειναν να φροντίσουν τους τραυματίες τους (και οι οποίοι φυσικά δολοφονήθηκαν).

Ο ίλαρχος Βρεττάκος προσχώρησε στην Οργάνωση ΕΣ στο Δυρράχιο και έγινε υπαρχηγός του συνταγματάρχη Αθανασίου Γιαννακόπουλου. Όταν εκείνος υπέγραψε το Σύμφωνο του Δυρραχίου που ουσιαστικά έθετε τον ΕΣ κάτω από τον ΕΛΑΣ, ο ίλαρχος υπάκουσε για όσο διάστημα και ο Γιαννακόπουλος πίστευε στη συνεργασία. Όταν όμως ο συνταγματάρχης Γιαννακόπουλος κατήγγειλε το Σύμφωνο και απεχώρησε από το βουνό για την Καλαμάτα, απεχώρησε και ο Βρεττάκος.

Ένωσε τις δυνάμεις με εκείνες του ταγματάρχη Χρήστου Καραχάλιου από την Ηλεία, με τον οποίον δημιούργησαν το «Τάγμα Καραχάλιου – Βρεττάκου», την τελευταία μεγάλη ένοπλη Αντιστασιακή Οργάνωση εκτός ΕΛΑΣ στην Πελοπόννησο. Παρά τις προσπάθειες 4 μελών της συμμαχικής αποστολής που ήταν κοντά στην οργάνωση να τους εφοδιάσουν με αεροπορικές ρίψεις υλικού, αυτό κατέστη αδύνατο λόγω των συνεχών επιθέσεων του ΕΛΑΣ.

Η έλλειψη όπλων και οι επιθέσεις του ΕΛΑΣ, οδήγησαν στην απόφαση διάλυσης του Τάγματος. Ο Βρεττάκος κατευθύνθηκε προς τον Αλμυρό της Μεσσηνιακής Μάνης. Ήταν το σημείο από το οποίο υποβρύχιο που θα καλούσε ο Βρετανός ταγματάρχης Harrigton θα τους περνούσε στην Μέση Ανατολή.

Η συνέχεια από το έργο μου «ΜΑΤΩΜΕΝΕΣ ΜΝΗΜΕΣ 1940-45»: «...Γιά νά μπορεῖ στήν ἀνάγκη νά νοικιάσει κάποιο καΐκι νά περάσει τήν Ὁμάδα του στή Μέση Ἀνατολή, ὁ Harington ἔδωσε στό Βρεττάκο 150 χρυσές λίρες. Ὁ Βρεττάκος ξόδεψε μερικές ἀπ'αὐτές τίς λίρες τίς ἑπόμενες 3 μέρες γιά τήν ἀγορά κρέατος ἀπό βοσκούς γιά τήν τροφοδοσία τῶν ἀνταρτῶν του. Αὐτή ἡ συμπεριφορά πρέπει νά θεωρηθεῖ σπάνια. Ἦταν σύνηθες γιά ὅλους τους ἔνοπλους σχηματισμούς τῆς Κατοχῆς νά ζητοῦν, ἤ νά παίρνουν μέ τή βία, ἀπό τούς κατοίκους τρόφιμα γιά τή συντήρησή τους. Ὅταν ὁ ΕΛΑΣ ἔπιασε τόν Βρεττάκο, βρῆκαν πάνω του τίς ὑπόλοιπες λίρες, καί τό διελλάλησαν σάν ἀπόδειξη ὅτι “πληρωνόταν” ἀπό τούς Βρετανούς!

Πρίν ἀναχωρήσει ἀπό τό Δυρράχι Αρκαδίας, ὁ ἴλαρχος ζήτησε ἀπό 20 περίπου ἀντάρτες του, πού ἦταν παντρεμένοι καί εἶχαν παιδιά, νά ἐπιστρέψουν στά χωριά τους. Ὁ ἴδιος, μέ 75 περίπου ἄνδρες, κινήθηκε νότια στόν Ταΰγετο, καί στίς 25 Ὀκτωβρίου 1943 ἔφθασε στήν Παλιόχωρα, ἕνα χωριό νότια τῆς Καλαμάτας, μετά τή Μικρή Μαντίνεια. [...]Τίς ἀπογευματινές ὧρες τῆς 27ης Ὀκτωβρίου 1943, δυό τάγματα τοῦ ΕΛΑΣ -τοῦ Ἠλία Καραμούζη καίτοῦ Τάσου Ἀναστασόπουλου- καί Μαχητικές Ὁμάδες τοῦ ΕΑΜ τῆς περιοχῆς, ἕνα σύνολο μέχρι500 ἔνοπλοι, ἄρχισαν τήν ἐπίθεση στόν Βρεττάκο καί τούς ἄνδρες του. [...]

Τό τέλος τῆς μάχης στήν Παλιόχωρα ἦρθε τήν ἑπομένη ἡμέρα, μετά 18 ὧρες ἀγώνα, καί μόνον, ὅταν ἐξαντλήθηκαν τά πυρομαχικά τῶν ἀνδρῶν τοῦ Βρεττάκου. Βρῆκε 20-25 αντάρτες του Βρεττάκου νεκρούς, καί ἄλλους 50 περίπου αἰχμαλώτους τοῦ ΕΛΑΣ. Ἦταν ἡ 28η Ὀκτωβρίου 1943, ἡ 3η ἐπέτειος τοῦ ΟΧΙ. Ὅλοι οἱ αἰχμάλωτοι, ξυλοκοπούμενοι καί ὑβριζόμενοι ἀπό τούς ἀντάρτες τοῦ ΕΛΑΣ, συγκεντρώθηκαν στό προαύλιο τοῦ σχολείου κι ἐμπρός ἀπό τήν ἐκκλησία τῆς Παναγίας. Πολλοί ἐκτελέστηκαν ἐπί τόπου, ἐκεῖ πού τούς συνέλαβαν, καί ἄλλοι κατά τή μεταφορά τους πρός τό σχολεῖο. [...]

Ὁ ταγματάρχης τοῦ ΕΛΑΣ Ἠλίας Καραμούζης ἔβγαλε τό μάτι ἑνός ἀντάρτη τοῦ ΕΣ κτυπῶντας τον μέ τό μαστίγιο πού κρατοῦσε. Οἱ σωτήριες φωνές μιᾶς γυναίκας τοῦ χωριοῦ “ἔρχονται οἱ Γερμανοί”, σταμάτησε τά βασανιστήρια καί τή σφαγή τῶν ἀνταρτῶν τοῦ ΕΣ. Ἐπέτρεψε καί σέ 10 περίπου ἄνδρες, πού δέν εἶχαν ἀκόμη συλληφθεῖ, νά διαφύγουν καί νά ἐπιζήσουν.

Φεύγοντας ἀπό ἐκεῖ, οἱ ἀντάρτες τοῦ ΕΛΑΣ πῆγαν στό μοναστήρι τῆς Δίμιοβας,πού τό χρησιμοποιοῦσαν ὡς βάση τους στήν περιοχή (σ.σ. Τό μοναστήρι τῆς Δήμιοβας χρησιμοποιείτο συχνά ἀπό τό ΕΑΜ/ΕΛΑΣ/ΚΚΕ καί ὡς στρατόπεδο μικροῦ ἀριθμοῦ κρατουμένων. Στίς γύρω ρεματιές γιά χρόνια μετά φαίνονταν κόκκαλα θυμάτων). Μαζί τους ἔσερναν, δεμένους καί σέ κακή κατάσταση, 30-35 ἀντάρτες, τόν ἴδιο τόν τραυματία Βρεττάκο καί τόν Πατσάκο.

Μέ τήν παρέμβαση κατετάνιων τοῦ ΕΛΑΣ, ἐλευθερώθηκαν μερικοί, ἐνῶ σέ λίγες μέρες 22 τουφεκίσθηκαν σέ μιά κοντινή ρεματιά. Τυπικά, δικάστηκαν πρῶτα σέ ἀνταρτοδικεῖο τοῦ ΕΛΑΣ καί καταδικάστηκαν σέ θάνατο, ἀλλά οὐσιαστικά ἡ ἐκτέλεσή τους ἔγινε μέ ἐντολή τοῦ Γιάννη Φράγκου (Ἀκρίτα). Τά πτώματά τους οἱ ΕΛΑΣίτες τά ἐγκατέλειψαν σχεδόν ἄταφα. Κυνηγοί, γιά χρόνια ἔβρισκαν σκόρπια κόκ¬καλα ἀπό τά θύματα.

Εἰδική «μεταχείριση» ἐπιφυλάχτηκε στούς δυό αἰχμά¬λωτους ἀξιωματικούς, τόν Βρεττάκο καί τόν Πατσάκο, καθώς καί τόν Ἀρχι-μανδρίτη Χριστόφορο Κοκκίνη. Ὁ ἴλαρχος Βρεττάκος ἦταν τραυματισμένος βαρειά μέ διαμπερές τραῦμα στόν ἀριστερό ὦμο, κι ὁ ἀνθυπολοχαγός Πα-τσάκος στόν δεξιό μηρό. Εἶχαν μεταφερθεῖ στό μοναστήρι σχεδόν λιπόθυμοι πάνω σέ πρόχειρα φορεῖα.

Ὁ Ἀρχιμανδρίτης Κοκκίνης, βαριά τραυματισμένος στήν Παλιόχωρα, διέφυγε μαζί μέ μερικούς ἀκόμη ἀντάρτες τοῦ ΕΣ καί κατέφυγε στό σπίτι ἑνός ἱερέα στήν Καλαμάτα. Συνελήφθη ὅμως ἀμέσως, καί βασανιζόμενος μεταφέρθηκε σέ ἀθλία κατάσταση στή μονή τῆς Δίμιοβας. Ἐκεῖ ἐκτελέστηκε μετά ἀπό νέα βασανιστήρια καί ἐξευτελισμούς. Ὁ Ἀρχι-μανδρίτης Χριστόφορος Κοκκίνης εἶχε καταφύγει στόν ΕΣ τοῦ Βρεττάκου ἀπό τήν Ἀργολίδα, ὅταν ὁ ΕΛΑΣ διέλυσε τήν Εθνική Οργάνωση στό βουνό τοῦ Φαρμακά.[...]

Στή μονή τῆς Δίμιοβας βρισκόταν τότε καί ὁ πρώην Δήμαρχος τῆς Καλαμάτας, γιατρός Χρῆστος Κουμάντος. Δυό μῆνες νωρίτερα εἶχε δεχτεῖ νά ἀνέβει στό βουνό γιά νά βοηθήσει τούς ἀντάρτες τοῦ ΕΛΑΣ, ὅταν τό ΕΑΜ τόν ἄφησε νά καταλάβει ὅτι ἡ ζωή του θά κρεμόταν ἀπό μιά κλωστή ἄν ἀρνιόταν. Μέ φάρμακα πού τοῦ ἔφερε κρυφά ἀπεσταλμένος τοῦ Μητρο-πολίτη Μεσσηνίας, ὁ Κουμάντος βοήθησε τή θεραπεία τῶν δυό τραυματισμένων ἀξιωματικῶν.

Εἶχαν περάσει σχεδόν δυό ἑβδομάδες ἀπό τή μάχη τῆς Παλιόχωρας, ὅταν ὁ Βρεττάκος μέ τόν Πατσάκο, καβάλα σέ μουλάρια, μεταφέρθηκαν σ' ἕνα δάσος βορειοδυτικά τοῦ χωριοῦ Ἀράχωβα (σήμερα Ἐλαιοχώριο), καί δολοφονήθηκαν. Κατά τή μεταφορά τους τούς εἶχαν καλύψει μέ σεντόνια, ἐνῶ ἕνας ἀντάρτης ἀκολουθοῦσε πιό πίσω μ'ἕναν κασμά κι ἕνα φτυάρι. Γιατί τούς εἶχαν σκεπάσει μέ σεντόνια δέν εἶναι προφανές, οὔτε ἔγινε ποτέ γνωστό. Ἴσως τούς εἶχαν ἀνακοινώσει ὅτι τούς μετέφεραν σέ ἄλλο σημεῖο κράτησης πού ἤθελαν νά παραμείνει μυστικό, ἤ διότι τά πρόσωπά τους εἶχαν παρα¬μορφωθεῖ ἀπό τά βασανιστήρια.

Ὅπως ἔκανε καί σέ ἄλλες παρόμοιες περιπτώσεις, τό ΕΑΜ/ΕΛΑΣ/ΚΚΕ δέν παραδέχτηκε ποτέ ὅτι δολοφόνησε ἐν ψυχρώ τόν αἰχμάλωτο καί τραυματισμένο Βρεττάκο. Ἄφησε νά ἐννοηθεῖ ὅτι πέθανε ἀπό τά τραύματά του, καί ἡ γραμμή αὐτή ἀκολουθεῖται ἀπό τότε καί ἀπό τούς συγγραφεῖς, ἀπολογητές τοῦ ΕΑΜ/ΕΛΑΣ/ΚΚΕ. Ἄν ὁ Βρεττάκος, πού ἦταν ὄρθιος καί συνομιλοῦσε μέ τούς φρουρούς του στή μονή τῆς Δίμιοβας τουλάχιστον μιά ἑβδομάδα μετά τή μάχη, πέθανε ἀπό τά τραύματά του, ἀπό τί πέθανε ὁ ἀνθυπολοχαγός Παναγιώτης Πατσάκος, πού εἶχε τραυματισθεῖ στόν μηρό; Ἐξ ἄλλου, ἄν ἦταν ἤδη νεκροί πρίν τούς ὁδηγήσουν πάνω σέ μουλάρια στό πλησίον δάσος μόνον γιά τήν ταφή τους, γιατί τούς πήγαιναν ὡς καβαλλάρηδες καί καλυμμένους μέ σεντόνια; Γιατί δέν παρουσίασαν πρῶτα τά πτώματά τους στή μονή;

Ὁ ἄξιος ἴλαρχος Βρεττάκος, ἐκτός ἀπό τή φυσική δολοφονία του στόν Ταΰγετο, δολοφονεῖται συνεχῶς ἀπό τότε ἀπό πολλούς συγγραφεῖς, ἀπολο-γητές τοῦ ΕΑΜ/ΕΛΑΣ/ΚΚΕ. Δολοφονεῖται ὅμως μέ ψευδεῖς κατηγορίες καί συκοφαντίες περί συνεργασίας μέ τούς Γερμανούς, κάτι πού εἶναι βέβαιο ὅτι δέν ἔκανε.

Γιά τή μάχη στήν Παλιόχωρα, οἱ ἀπολογητές τοῦ ΕΑΜ/ΕΛΑΣ/ΚΚΕ γράφουν ὅλων τό εἰδῶν τίς φανταστικές ἱστορίες καί τά ψεύδη. Γράφουν ὅτι ὁ Βρεττάκος πέρασε ἀπό τήν Καλαμάτα, ὅτι ἔλαβε ὅπλα ἀπό τούς Γερμανούς, ὅτι ἀντάλλαξε τό πιστόλι του μέ Γερμανό ἀξιωματικό, ὅτι οἱ Γερμανοί τόν ὑποστήριξαν μέ βολές πυροβολικοῦ ἀπό τήν Καλαμάτα, κ.λπ. κ.λπ. Τίποτε ἀπό αὐτά δέν εἶναι ἀλήθεια. Δέν ἔγιναν ποτέ. Ἡ ἐνοχή του στή μάχη τῆς Παλιόχωρας εἶναι διαφορετική. Ὅτι ἔμεινε μέ τή μικρή δύναμη πού εἶχε σ'ἕνα μέρος ἀκατάλληλο γιά ἄμυνα, καί ἐπέτρεψε στόν ΕΛΑΣ νά τόν παγιδεύσει. Εἶναι ἀντιληπτό γιατί βρέθηκε ἐκεῖ. Περίμενε Βρετανικό ὑποβρύχιο, γιά νά διαφύγει στή Μέση Ἀνατολή. Ὅμως, ὅταν εἶδε ὅτι κινδύνευε νά κυκλωθεῖ, ἔπρεπε νά κατευθυνθεῖ νότια, σέ μέρος ἀνοικτό, ἤ νά μπεῖ στήν Καλαμάτα γιά τή σωτηρία τή δική του καί τῶν ἀνδρῶν του.

Παραμένοντας στήν Παλιόχωρα, ἐνῶ χάθηκε αὐτός καί οἱ ἄνδρες του, οἱ ἀντίπαλοί του συνεχίζουν νά τόν κατηγοροῦν ὡς συνεργάτη τῶν Γερμανῶν. Ὁ Βρεττάκος ὅμως δέν ἔγινε ποτέ συνεργάτης τῶν Γερμανῶν. Αὐτό εἶναι ἀπόλυτα βέβαιο! Οὔτε καί γιά νά γλυτώσει τή ζωή τή δική του καί τῶν συντρόφων του, ὅταν ἦταν παγιδευμένοι μέ ἐλάχιστα ὅπλα καί πυρομαχικά στήν Παλιόχωρα, πολύ κοντά στήν Καλαμάτα, ὅπου μποροῦσαν νά κατάφύγουν καί νά σωθοῦν*. Ἡ λύση αὐτή τοῦ προσφέρθηκε ἀπό τούς Γερμανούς, μέσω τοῦ Παπαδόγκωνα καί τοῦ Περρωτῆ. Ὁ Βρεττάκος ἀρνήθηκε, καί ἴσως εἶναι ὁ λόγος πού οἱ Γερμανοί δέν τόν βοήθησαν μέ βολές πυροβολικοῦ, ὅταν τό ζήτησε γιά νά ξεφύγει ἀπό τήν περικύκλωσή του ἀπό ἑπταπλάσιες δυνάμεις τοῦ ΕΛΑΣ.

Ἡ συκοφαντία καί τά ψεύδη γιά δῆθεν συνεργασία τοῦ Βρεττάκου μέ τούς Γερμανούς δέν γράφονται μόνον ἀπό καπετάνιους τοῦ ΕΛΑΣ καί ἀπολογητές τοῦ ΕΑΜ/ΕΛΑΣ/ΚΚΕ, ἀλλά δυστυχῶς καί ἀπό νέους ἐπιστή-μονες σέ, ὑποτίθεται, σοβαρές πανεπιστημιακές διατριβές. Σέ διπλωματική ἐργασία τοῦ Παντείου Πανεπιστημίου γράφονται καί τά παρακάτω, χωρίς στοιχεῖα: “...Οἱ Γερμανοί τοῦ προτείνουν νά ἐνταχθεῖ στά ὑπό ἵδρυση Τάγματα Ἀσφαλείας, πρόταση πού ὁ Βρεττάκος ἀποδέχεται καθώς δέν κα¬ταφέρνει νά ἐξοπλιστεῖ μέσω τῶν ἀναμενομένων ρίψεων ἀπό τούς Βρετα¬νούς...”. (Γιῶργος Πετρόπουλος, “Τά Τάγματα Ἀσφαλείας στήν Πελοπόννησο”, Ἀθήνα 2007, Διπλωματική Ἐργασία στό Πάντειο Πανεπιστήμιο, σελ. 50)

Κατά τόν νεαρό ἱστορικό ἐρευνητή, ὁ Βρεττάκος ἀπεδέχθει μέν τήν πρόταση τῶν Γερμανῶν, ἀλλά ἔμεινε μέ τούς λίγους ἄνδρες του στήν Παλιόχωρα νά πολεμήσει πολλαπλάσιες δυνάμεις τοῦ ΕΛΑΣ. Δέν μπῆκε στήν Καλαμάτα νά σωθεῖ!

Ὅπως πολύ ὀρθά σημειώνεται ἀπό τόν Νίκο Ζερβή, στό σπουδαῖο ἔργο του “Ἡ Γερμανική Κατοχή στή Μεσσηνία”, στήν Κατοχή γιά τούς κομμουνιστές τοῦ ΕΑΜ/ΕΛΑΣ/ΚΚΕ κάθε πολιτικός ἀντίπαλος βαπτιζόταν “συνεργάτης” τῶν Γερμανῶν, “δοσίλογος ” καί “προδότης”. Ὅτι αὐτό γινόταν τότε, τό καταλαβαίνω. Σήμερα ὅμως γιατί νά συνεχίζονται νά γράφονται παρόμοιες κατηγορίες, καί μάλιστα ἀπό πανεπιστημιακούς;

(*) Πολλοί δημοκρατικοί πολίτες, διωκόμενοι ἀπό τό ΕΑΜ/ΕΛΑΣ/ΚΚΕ τήν περίοδο τῆς Κόκκινης Τρομοκρατίας τοῦ 1943-44, συχνά κατέφευγαν στούς Γερμανούς γιά σωτηρία. Πρέπει νά αἰσθάνονταν ὅπως οἱ Ἰσραηλίτες, γιά τούς ὁποίους ἡ πρώην πρωθυπουργός τοῦ Ἰσραήλ, Golda Meir, εἶχε πεῖ: “Ἐάν πρόκειται νά διαλέξουμε μεταξύ τοῦ νά εἴμεθα νεκροί καί νά μᾶς λυποῦνται, καί τοῦ νά εἴμεθα ζωντανοί ἀλλά μέ ἄσχημη εἰκόνα, προτιμότερο νά εἴμεθα ζωντανοί καί νά ἔχουμε ἄσχημη εἰκόνα”.

ΙΩΑΝΝΗΣ ΜΠΟΥΓΑΣ