13/7/1944: ΕΠΙΘΕΣΗ ΤΟΥ ΕΛΑΣ ΣΤΗΝ ΑΜΦΙΛΟΧΙΑ!

13/7/1944: ΕΠΙΘΕΣΗ ΤΟΥ ΕΛΑΣ ΣΤΗΝ ΑΜΦΙΛΟΧΙΑ!

Μιά αμφιλεγόμενη επιχείρηση αντίστασης κατά των Γερμανών, αφού αμαυρώθηκε από φριχτά εγκλήματα εναντίον κατοίκων και ανδρών της Ελληνικής Χωροφυλακής.

"Η σύζυγος Μακρυμανωλάκη, φονευθέντος του συζύγου της, έλαβε το όπλον του και εξηκολούθησε τον αγώνα της καίτοι διάτρυτο[ς] εξ σφαιρών, εν τέλει δε υπέκυψεν, εξαντληθέντων των φυσιγγίων, συρθείσα δε υπό των ανάνδρων ανταρτών προ του τιμίου πτώματος του Ανθ/στού Γκότση Δημητρίου και αφού διά τομής της κοιλίας εξήχθη έμβρυόν τι όπερ εκυοφόρη, ετέθη επί του πτώματος του Ανθ/στού αφού πρώτον εισήγαγον οι κτηνώδεις τούτοι απάνθρωποι το πέος του μικρού επί των γεννητικών οργάνων της ηρωίδος. Αι χείρες και η γλώσσα του ως άνω Ανθ/στού απεκόπησαν. Οι οδόντες του εξήχθησαν και απερίφθησαν μακράν. Οι χωροφύλακες κατατεμαχίσθησαν νεκροί και παν μέσον βαρβαρότητος και ανανδρίας εφηρμόσθη επί των ιερών πτωμάτων των ως άνω οργάνων μας."

ΔΙΟΙΚΗΣΙΣ ΧΩΡΟΦΥΛΑΚΗΣ ΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ

Γραφείον Δημοσίας Ασφαλείας

Εν Αθήναις 6 Αυγούστου 1944

Αριθ. Πρωτ. 48/202/1γ΄

Προς

Το Υπουργείον Εσωτερικών

Γενικήν Διεύθυνσιν Χωροφυλακής

Διεύθυνσιν Ασφαλείας

Αθήνας

«Εκθεσις περί των αποτελεσμάτων της εισβολής των ανταρτών του Ε.Λ.Α.Σ. εις την κωμόπολιν Αμφιλοχίας»

Λαμβάνω την τιμήν συνέχειαν ποιούμενος της ταυταρίθμου /1 και από 17-7-44 ομοίας μου, ν’ αναφέρω ότι ο υποφαινόμενος μεταβάς την 13ην λήξαντος μηνός Ιουλίου ε.έ. εις Αμφιλοχίαν, προς ενέργειαν των δεόντων επί των λαβόντων χώραν εκείσε τραγικών γεγονότων, διεπίστωσε τα κάτωθι εξακριβωθέντα εκ της ενεργηθείσης παρ’ αυτού ενόρκου προανακρίσεως.

Τας μεσημβρινάς ώρας 12ης Ιουλίου ε.έ. περιήλθον εις γνώσιν του Διοικητού της Υποδ/σεως Χωροφυλακής Αμφιλοχίας Ανθ/στού Γκότση Δημητρίου πληροφορίαι περί της κατ’ εκείνην την εσπέραν επικειμένης προσβολής της Κωμοπόλεως υπό των ανταρτών του Ε.Λ.Α.Σ.

Αι πληροφορίαι ταύται ετέθησαν υπ’ όψει του εκείσε Γερμανικού Φρουραρχείου, πλην δυστυχώς, δεν ελήφθησαν σοβαρώς υπ’ όψι και τούτο διότι κατ’ εκείνας τας ημέρας συνεχώς ετίθεντο εις κυκλοφορίαν τοιαύται φήμαι μη πραγματοποιούμεναι. Πάντως εν μέρει ελήφθησαν μέτρα τινά προληπτικά, τόσον παρά των Γερμανικών Αρχών, όσον και παρά της ολιγαρίθμου δυνάμεως της Υποδ/σεώς μας.

Περί ώραν 24ην της αυτής ως άνω ημέρας, ήρχισον ριπτόμενοι μακρά της Κωμοπόλεως όλμοι, μετ’ ολίγας δε στιγμάς ήρχισαν προσβολήν των φυλακείων Αμφιλοχίας, άτινα κατά το πλείστον εξουδετερώθησαν μετά ολιγόωρον αγώνα.

Μετά ημισείαν ώραν από της πρώτης προσβολής, οι αντάρται ανερχόμενοι εις εξακοσίους και πλέον, εισήλασαν εξ όλων των σημείων εις την Κωμόπολιν, χρησιμοποιούντες Ολμους, Βαρέα και ελαφρά πολυβόλα, αυτόματα όπλα, χειροβομβίδας και κοινόν οπλισμόν και προσέβαλον τα κύρια οικήματα των Γερμανικών Αρχών, μη διατεθόντων πλέον των 150 ανδρών προς άμυναν, το Αστυνομικόν Κατάστημα και τας οικίας των σοβαρών και επικινδύνων δι’ αυτούς Εθνικιστών, Φλώρου, Τσικνιά και Τσιρογιάννη.

Από της 1ης πρωινής ώρας της 13-7-44 ήρχισεν λυσσώδης αγών προ του Γερμανικού Φρουραρχείου, προ της Υποδ/σεως Χωροφυλακής, προ του Τηλεγραφείου και προ των τριών οικιών των ως άνω Εθνικιστών, χρησιμοποιουμένων όλμων, πολυβόλων, χειροβομβίδων κ.λπ. πολεμικών μέσων.

Ο Εθνικιστής και Πρόεδρος της Επιτροπής Ε.Δ.Ε.Σ. Σπυρίδων Τσιρογιάννης ηγωνίσθη επί δύο ώρας, φονεύσας πολλούς αντάρτας και εν τέλει έπεσε διάτριτος εκ σφαιρών, εισελθόντων δε των ανταρτών εις την οικίαν του εφόνευσαν και την υπερογδοηκοντούτιδα Μητέρα του Ελισάβετ, είτα θέσαντες επί των πτωμάτων των βενζίνην απετέφρωσαν ταύτα ομού μετά της οικίας του.

Οι Εθνικισταί αδελφοί Νικολάου Φλώρου μετά των δύο πρώτων εξαδέλφων των και του καταδιωκομένου επίσης εθνικιστού Θεοδώρου Γκενεράλη επί ολόκληρον 10ωρον ηγωνίσθησαν ως ήρωες απασχολήσαντες μεγάλας δυνάμεις ανταρτών, και δώσαντες καιρόν εις τα ολίγιστα τμήματα των Γερμανών και Χωροφυλάκων να οργανωθούν εις άμυνα, πλην εμπρησθείσης της οικίας των και φονευθέντος του γέροντος Δημητρίου Φλώρου, ηναγκάσθησαν αγωνιζόμενοι να απομακρυνθώσι της οικίας και να οχυρωθώσι εις έτερα οικήματα, εις α εξηκολούθησαν την αντίστασιν και μέχρι πέρατος της επιθέσεως.

Ο Εθνικιστής Γεώργιος Τσικνιάς ηγωνίσθη επίσης εκ της οικίας του πατρός του Τηλεμάχου, κατορθώσας να φονεύση και να τραυματίση πολλούς αντάρτας, εν τέλει δε και ούτος εμπρησθείσης της οικίας του κατόρθωσε να περισωθή εις ετέραν τοιαύτην.

Την 9ην πρωινήν της ως άνω 13ης Ιουλίου ε.έ. παρέμειναν αγωνιζόμενοι μόνον τα οικήματα του [Γερμανικού] Φρουραρχείου, της Υποδ/σεως Χωροφυλακής και του Τηλεγραφείου.

Προ των οικημάτων τούτων εγράφη ολόκληρος εποποιία. Οι υπέρ περντακόσιοι εντός της κωμοπόλεως αντάρται επετίθεντο με πραγματικήν λύσσαν κατά των καταστημάτων τούτων, χρησιμοποιούντες όλμους, χειροβομβίδας και πολυβόλα, και τούτο διότι ήθελον μετά την εξουδετέρωσιν των αμυνομένων και προ της αφίξεως των ενισχύσεων εξ Αγρινίου, επικρατούντες να συγκεντρώσωσι τους κατοίκους εν τη παραλία και να προβώσιν εις γενικήν σφαγήν των Εθνικιστών. Πλην παρ’ όλας τας προσπαθείας και απωλείας των, δεν κατόρθωσαν τούτο.

Τα εις το Αστυνομικόν Κατάστημα όργανά μας, με επί κεφαλής τον Ανθ/στην Γκότσην Δημήτριον και τους χωροφύλακας Βαζούραν Φώτιον, Βαζούραν Αθανάσιον, Τριανταφυλλάκην Νικόλαον, Μακρυμανωλάκην Ευτύχιον, Αντωνόπουλον Γεώργιον και Μερισιώτην Ιωάννην, ως και την σύζυγον του χωροφύλακος Μακρυμανωλάκη Μαρίαν, ηγωνίσθησαν από της 1ης ώρας της ως άνω 13-7-44 μέχρι της 15ης ώρας της αυτής απεγνωσμένως, τούτων βαλλομένων πανταχόθεν δι’ όλων των πολεμικών μέσων. Δια το Σώμα της χωροφυλακής εγράφη χρυσή σελίς προ του Αστυνομικού Καταστήματος. Υπερδιακόσιοι αιμοχαρείς αναρχικοί επιτίθεντο επί 14 ολοκλήρους ώρας κατά κύματα προ του προμαχώνος τούτου, με αλαλαγμούς και ύβρεις, πλην οι ήρωες τούτοι του σώματός μας δεν επτοήθησαν ούτε υπέκυψαν, αλλά παρέμειναν πιστοί εις το Ιερώτερον των καθηκόντων των, αποκρούσαντες μετά περιφρονήσεως τας προτάσεις των ανταρτών προς παράδοσιν. Η σύζυγος του Χωροφύλακος Μακρυμανωλάκη, ως άλλη Εθνική ηρωίς, ηγωνίζετο εξηκοντίζουσα κατά των αναρχικών χειροβομβίδας συνεχώς.

Εν τέλει εμπρησθέντος του καταστήματος, άπαντες οι άνδρες εξόρμησαν και κατέλαβον νέας θέσεις οχυρωθέντων του Ανθ/στού Γκότση Δημητρίου και χωροφυλάκων Βαζούρα Δημητρίου, Τριανταφυλλάκη Νικολάου, Μακρυμανωλάκη Ευτυχίου και της συζύγου Μακρυμανωλάκη εις τους πέριξ μανδροτοίχους, του χωροφύλακος Αντωνοπούλου Γεωργίου εισελθόντος εντός του Γερμανικού Φρουραρχείου και του Χωροφύλακος Μυρισιώτου Ιωάννου οχυρωθέντος εις έτερον μέρος και υποστηρίξαντος μετά θέρμης την υποχώρησιν των λοιπών συναδέλφων του.

Εκείσε εξηκολούθησε ο απεγνωσμένος αγών των υπερτεντίμων τούτων οργάνων μας μέχρι της 18ης ώρας, καθ’ ην ο εις μετά τον άλλον, και αφού εξήντλησαν τα πυρομαχικά των, έπιπτον υπό την βροχήν των χειροβομβίδων και των πολυβόλων και χωρίς να δεχθή ουδείς την παράδοσίν του εις τα κομμουνιστικά καθάρματα.

Η σύζυγος Μακρυμανωλάκη, φονευθέντος του συζύγου της, έλαβε το όπλον του και εξηκολούθησε τον αγώνα της καίτοι διάτρυτο[ς] εξ σφαιρών, εν τέλει δε υπέκυψεν, εξαντληθέντων των φυσιγγίων, συρθείσα δε υπό των ανάνδρων ανταρτών προ του τιμίου πτώματος του Ανθ/στού Γκότση Δημητρίου και αφού διά τομής της κοιλίας εξήχθη έμβρυόν τι όπερ εκυοφόρη, ετέθη επί του πτώματος του Ανθ/στού αφού πρώτον εισήγαγον οι κτηνώδεις τούτοι απάνθρωποι το πέος του μικρού επί των γεννητικών οργάνων της ηρωίδος. Αι χείρες και η γλώσσα του ως άνω Ανθ/στού απεκόπησαν. Οι οδόντες του εξήχθησαν και απερίφθησαν μακράν. Οι χωροφύλακες κατατεμαχίσθησαν νεκροί και παν μέσον βαρβαρότητος και ανανδρίας εφηρμόσθη επί των ιερών πτωμάτων των ως άνω οργάνων μας.

Ο χωροφύλαξ Αντωνόπουλος εισελθών εις το [Γερμανικόν] Φρουραρχείον εδέχθη ευχαρίστως θυσιαζόμενος να μεταφέρη σπουδαιοτάτης φύσεως εγγράφους πληροφορίας προς τους αγωνιζομένους εν τω Τηλεγραφείω Γερμανούς στρατιώτας και φρούραρχον, διελθών υπό βροχήν σφαιρών ολόκληρον την παραλίαν και βαλόμενος με λύσσαν δι’ όλμων και πολυβόλων των ανταρτών, κατόρθωσεν εν τέλει να σωθή ως εκ θαύματος και να εκτελέση πιστώς την εντολήν ην έλαβεν, προκαλέσας τον θαυμασμόν και την εκτίμησιν Γερμανών Στρατιωτικών και Ελλήνων πολιτών.

Ο χωροφύλαξ Μυρισιώτης Ιωάννης εξηκολούθησε μόνος τον αγώνα του και μέχρι της αφίξεως της Γερμανικής ενισχύσεως, ήτις κατορθώθη να πραγματοποιηθή μόλις την 19.45 ώραν λόγω της αντιστάσεως ην εύρεν καθ’ οδόν, πολεμήσασα εις θέσιν «ΣΑΜΑΡΙ» επί 15 ολοκλήρους ώρας, διασωθείς και ούτος ως εκ θαύματος.

Απολύτως εξηκριβώθη ότι η σθεναρά και άνευ προηγουμένου αντίστασις των ολιγαρίθμων Γερμανών Στρατιωτών και των ανδρών Χωροφυλακής έσωσε την Κωμόπολιν από ομαδικής σφαγής και καταστροφής.

Τούτο ανεγνωρίσθη παρά των κατοίκων, οίτινες δι’ Επιτροπής μοι εξέφρασαν την ευγνωμοσύνην της Κωμοπόλεως προς τους σωτήρας των Γερμανούς στρατιώτας και το Σώμα της Χωροφυλακής, όπερ Σώμα ανακηρύσσει ως Σωτήρα της πόλεως και ευθύς ως συντελεσθή η αποκατάστασις της τάξεως εν Ελλάδι και εις ένδειξιν τιμής και ευγνωμοσύνης θα ονομασθή μία των Κεντρικωτέρων οδών της Κωμοπόλεως εις οδόν «ΗΡΩΩΝ ΧΩΡΟΦΥΛΑΚΗΣ».

Εν τη κωμοπόλει παρέμειναν οι αντάρται από της 0.30΄ της 13-7-44 και μέχρι της 19.45 αυτής, εις α μέρη δε επεκράτησαν κατέκαυσαν οικήματα και ελεηλάτησαν Καταστήματα Εθνικιστών.

Συγκεκριμένως κατέκαυσαν πλήρως και διηρπάγησαν [sic] αι οικίαι των Εθνικιστών 1)Φλώρου Ιωάννου, 2)Τσιρογιάννη Νικολάου, 3)Φλώρου Δημητρίου, 4)Τσικνιά Τηλεμάχου, 5)Φλώρου Χαριλάου, 6)Δημητρέλου Δημητρίου (Αστυνομικόν Κατάστημα), 7) Γερογιάννη Νικολάου, 8) Στράτου Δημητρίου, 9) Δαλμά Δημητρίου, 10) Καραγιώργου Δημητρίου, 11)Φίλου Δημητρίου, 12)Μπιρμπινιώτου Δήμητρας, 13)Μπιρμπινιώτου Βασιλικής, 14)Κόκκαλη Δημητρίου, 15)Μάνθου Διονυσίου.

Εκ των Εθνικιστών εφονεύθησαν παρά των ιδίων ανταρτών οι 1) Τσιρογιάννης Σπυρίδων του Κων/νου, ετών 51, 2)Τσιρογιάννη Ελισάβετ του Κων/νου, ετών 80, 3) Βλαχογιάννη Ειρήνη του Δημητρίου, ετών 66, 4) Ξεσφίγκης Διονύσιος του Ιωάννη, ετών 18, 5)Κοκορόμπας Απόστολος του Αθανασίου, ετών 42, 6) Μιμιγιάννη Καλλιόπη του Βασιλείου, ετών 42, 7)Τριανταφύλλη Βασιλική του Δημητρίου, ετών 70, 8) Παπαλέξη Ελένη του Γεωργίου, ετών 45, 9) Φλώρος Δημήτριος του Κων/νου, ετών 80, 10)Μαρία σύζυγος Χωροφύλακος Μακρυμανωλάκη Ευτυχίου.

Τα πτώματα των ανωτέρω κατά το πλείστον κατεκρεουργήθησαν.

Ομοίως παρά των ιδίων ανταρτών απήχθησαν εις τα όρη και αγνοείται η τύχη των Εθνικιστών 1)Φλώρου Χαριλάου του Θεοδώρου, 2)Φλώρου Αρετής του Παναγιώτου, 3)Ειρήνης σύζυγος Γεωργίου Βορδώνη Μοιράρχου, 4) Δήμητρας θυγατρός Γεωργίου Βορδώνη Μοιράρχου, 5)Θεοδώρας σύζυγος Σπυρίδωνος Τσιρογιάννη, 6)Αφροδίτης σύζυγος Γεωργίου Τσικνιά, 7)Ευαγγελίας σύζ. Δημητρίου Τσιρογιάννη, 8)Σπυριδούλας θυγατρός Γεωργίου Σαρούλα, άπαντες κάτοικοι Αμφιλοχίας.

Η συζυγος και τα τέκνα του Ανθ/στού Γκότση Δημητρίου διεσώθησαν ως εκ θαύματος, αποκρυβέντα παρά των κατοίκων, πλην η οικία εις ην διέμενεν διηρπάγη εξ ολοκλήρου υπό των ανταρτών.

Το υλικόν και άπαντα τα ιδιωτικά είδη των ανδρών της Υποδ/σεως, φονευθέντων και διασωθέντων, ως και το οίκημα της Υποδιοικήσεως κατεστράφησαν εκ του πυρός εξ ολοκλήρου.

Ηδη δε οι περισωθέντες παραμένωσι μόνον με τα ενδύματα α έφερον προ της πυρπολήσεως του Αστυνομικού καταστήματος.

Εν τέλει πλήρως εξηκριβώθη εκ της ενεργηθείσης ενόρκου προανακρίσως ότι αι απώλειαι των ανταρτών των εντός της πόλεως, εις τους πέριξ λόφους και εις θέσιν «ΣΑΜΑΡΙ» Αμβρακιάς, ένθα αντέταξαν άμυνα καθ’ όλην την ημέραν της 13-7-44 κατά των Γερμανικών τμημάτων προς παρακώλυσιν αυτών του να εισέλθωσιν εις την Κωμόπολιν Αμφιλοχίας, ανέρχονται κατ’ απολύτως εξηκριβωμένας πληροφορίας εις διακοσίους νεκρούς και εις διακοσίους τριάκοντα τραυματίας. Καθημερινώς υποκύπτουν εις τα τραύματά των αντάρται ελλείψει επαρκούς περιθάλψεως. Πλήθος πτωμάτων παραμένουσι άταφα εις τους πέριξ λόφους Αμφιλοχίας, μη κατωρθουμένης της ταφής των εκ λόγων στρατιωτικής φύσεως.

Αι απώλειαι των Γερμανών ομού μετά των ανδρών μας ως και των Εθνικιστών ανέρχονται μόνον εις 80 νεκρούς και τραυματίας.

Επί κεφαλής των επιτιθεμένων ανταρτών ευρίσκοντο οι: 1) Εφ. Επίλαρχος Σκιαδάς Βασίλ., εξ Αγίου Βλασίου Τριχωνίδος (Αρχηγός της Επιχειρήσεως), 2) Μον. Λοχαγός Αυδής Κων/νος εκ Λεπενούς - Βάλτου,3) Εφ. Λοχαγός Τσούνης Βασιλ. εξ Αμφιλοχίας, 4) Εφ. Λοχαγός Γιαννούλη[ς] εκ Λευκάδος,5) μον. Ιλαρχος Σούνας Αθανάσιος εκ Στάνου - Βάλτου, 6) μον. Λοχαγός Βασιλείου εκ Λούρου Πρεβέζης, φονευθείς κατά την επίθεσιν, 7) μον. λοχαγός Κατσικογιάννης Σπυρίδων εκ Βονίτσης κ.λπ. οπλαρχηγοί εκ Κατούνης και Αμφιλοχίας καταγόμενοι.

Ο υποφαινόμενος ευθύς ως αφίχθη εν Αμφιλοχία και προς αναπτέρωσιν του ηθικού των κατοίκων, ως και διά να δώση αφ’ ενός μάθημα εις τους αναρχικούς και να αποδώση δικαιοσύνην αφ’ ετέρου εις τους παθόντας, κατέκαυσεν τας οικίας των πρωτοστατησάντων εις τας σφαγάς ανταρτών Τάκη Μπακογιάννη και Αθανασίου Τσικνιά, θα καταστραφώσι δε δι’ ανατινάξεως έτερα δέκα οικηματα ομοίως σοβαρών ανταρτών ευθύς ως θέλει συντελεσθή η μεταφορά εξ αυτών εις έτερα τοιαύτα των εγκατεστημένων Γερμανικών αρχών.

Ομοίως κατέκαυσεν λέμβους αναρχικών και διάφορα οικιακά έπιπλα και σκεύη, επέτυχε δε την καταστροφήν διά βυθίσεως πολλών πλοιαρίων χρησιμοποιουμένων υπό των ανταρτών εις επιχειρήσεις εντός του κόλπου Αμφιλοχίας.

Εν τέλει διά κυκλώσεως, τη βοηθεία των Γερμανικών αρχών, της κωμοπόλεως Αμφιλοχίας και των πέριξ χωρίων Λουτρακίου, Σπάρτου και Μπούκας κατώρθωσε να εκκαθαρίση τα μέρη ταύτα εκ των αναρχικών στοιχείων διά της συλλήψεως των αποδεδειγμένως εις την επίθεσιν λαβόντων μέρος ανταρτών 1)Νιαβή Δημητρίου του Θεοδώρου, 2)Σκορδά Γεωργίου του Παντελεήμονος, 3)Λιαροκάτη Χρήστου του Ιωάννου, 4)Κατσικοχέρη Μάρκου του Ιωάννου, 5)Καρούτσου Χρήστου του Ευαγγέλου, κατοίκων Αμφιλοχίας, και 6) Παύλου Αποστόλου του Χρήστου, κατοίκου Σπάρτου - Βαλτου, οίτινες και παρεδόθησαν μετά των σχετικών στοιχείων ενοχής εις τας Γερμανικάς αρχάς Αγρινίου, διά τα περαιτέρω.

Ομοίως συνελήφθησαν έτεροι κάτοικοι Αμφιλοχίας κρατούμενοι παρ’ημών ως όμηροι, οίτινες ναι μεν δεν έλαβον μέρος εις την επίθεσιν, αλλ’ αποδεδειγμένως ανήκουσιν εις την οργάνωσιν του ΕΑΜ και ενεργούν υπέρ των συμφερόντων ταύτης.

Τελευτών αναφέρω ότι ήτο τοιαύτης σκληρότητος τα μέτρα τα ληφθέντα υφ’ εμού, ώστε και τους αναρχικούς κατεπτόησε και των φυλησύχων κατοίκων Αμφιλοχίας το ηθικόν ανεπτέρωσε και ήδη επανήλθεν η εμπιστοσύνη επί της ισχύος των αρχών μας και οι υπό την ομαδικήν αναχώρησιν διατελούντες πανυκόβλητοι κάτοικοι επανήλθον εις τα ίδια.

Ο Διοικητής της Διοικήσεως

Γεωργ. Τζωρτζάκης

Ταγματάρχης

Του Ιωάννη Μπουγά

Πηγή